İklim İsteği
Şeftali yetiştiriciliğini sınırlayan faktörlerin başında; düşük kış sıcaklıkları, çeşidin kış soğuklama ihtiyacı, ilkbahar geç donları ve düşük yaz sıcaklığıdır. Kış sıcaklığının -18, -20 oCye düştüğü yerlerde, gözler ve sürgünler donar.
Şeftali erken çiçek açan meyve türü olması nedeniyle ilkbahar geç donlarından çok zarar görürler. Yaz sıcaklığının düşük olduğu yerlerde, meyvelerin olgunlaşması gecikir ve meyve verimi düşer.
Toprak İsteği
Şeftali; süzek, kumlu, killi, milli, çakıllı, derin ve çabuk ısınan alüviyal toprakları sever ve toprak pHsı 6-7 arasında olması gerekir. Kumlu topraklarda yeterli sulama ve iyi gübreleme ile yetiştirilebilir.
Ağır killi topraklarda iyi sonuç vermez. Böyle toprakta vegetasyon zayıflar ağaçlar mantari hastalıklara doğal bir dayanıklılık göstermez. Yapraklarda sararma, gövde ve dallarda zamk teşekkülü görülür.
Bademe aşılı şeftaliler daha yüksek kireçli topraklara dayanıklılık gösterirken, nisbeten ağır topraklarda da erik anacı kullanılır.
YETİŞTİRME TEKNİĞİ
Çoğaltılması ve Kullanılan Anaçlar
Şeftali çeşitlerini, özelliklerini kaybetmeden tohumla üretmek mümkün değildir. Pratikte şeftaliler aşı ile üretilmektedir. Fidan üretiminde daha çok durgun göz aşısı kullanılır.
Şeftalinin çoğaltılmasında çeşitli anaçlardan yararlanılır ve ağacın ömrü de aşılı bulunduğu anaca göre değişir. Bu süre şeftali çöğürü üzerinde 30 yıl, badem anacında 25 yıl, erik üzerinde 50 yıl ve kaysı anacı üzerinde de 40 yıl olduğu kaydedilmiştir. Genellikle de şeftalinin çoğaltılmasında şeftali çöğürü kullanılmaktadır.
Bahçe Tesisi
Şeftali bahçeleri genel olarak, 1 yaşlı fidanlarla kurulur. Fidan dikimi tercihen sonbaharda yapılır. Ancak kışı soğuk geçen yerlerde ilkbahar dikimi tavsiye edilir.
Dikim derinliğinde en iyi ölçü fidanları, fidanlıktaki derinliğinden daha derin dikmektir. Pratikte aşı yerinin toprak yüzeyinde kalması ile derinlik aynıdır.
Fidanların kökleri sökülürken zedelenmemeli, koparılmamalı ve yaralanan kısımlar yara üzerinden kesilmelidir.
Gövde yüksekliği isteğe bağlı olup, bodur olarak yetiştirilecek ağaçlarda ortalama 0.70 -0.80 cm yükseklik uygundur.
Bahçe tesisinde,öteki meyvelerde olduğu gibi derin bir toprak işlemesi şarttır.Bahçede ağaçlar arasında anaca ve toprak şartlarına göre 5 x 5 m veya 6 x 6 m mesafe bırakılmalıdır.
Yıllık Bakım İşleri
Toprak İşleme
Sonbahar, erken ilkbahar, ilkbahar sonu ve bazende yaz mevsimi içinde olmak üzere bir yılda 4 sürüm yapılır. Ağaç dipleri belle işlenir. Ucuz olması nedeniyle yaz aylarında yapılması gereken toprak işlemesi yerine ot biçme uygulanabilir.
Sulama
Sert çekirdekli meyveler arasında en fazla suya ihtiyaç duyan şeftalidir. Meyvelerde çekirdek teşekkülünden sonra suya ihtiyaç vardır. Su ihtiyacı ise iklim ve toprak özelliklerine göre farklılık gösterirler. Bölgemizde yağışlar bittikten sonra sulama başlar ve 8-12 günlük aralarla ekim ayına kadar devam eder. Meyve hasadından önceki sulamalar meyvelerin irileşmesini, renklerin parlaklaşmasını sağlar.
Gübreleme
Şeftali bahçelerinde ürün yolu ile topraktan alınan besin maddelerinin tekrar toprağa verilmesi gerekir. Verilecek gübre miktarının yaprak ve toprak analizleri ile belirlenerek uygulanması en doğru yoldur.
Şeftali bahçeleri kurulurken bir temel gübreleme yapılır. Şeftali bahçelerinde iyi bir gübreleme ahır gübresi veya yeşil gübreye ilaveten ticaret gübrelerinin verilmesi ile olur. Üç yılda bir dekara 1,5-2,5 ton hesabıyla ahır gübresi veya ekonomik olmadığı hallerde her yıl yeşil gübre verilerek toprağın organik madde içeriği artırılmalıdır.
Suni gübrelerden her yıl ağaç başına her ağacın yaşı için 100 gr. hesabı ile (Örneğin: 5 yaşındaki ağaca 500 gr) verilmesi faydalı olur.
Fosforlu gübreler sonbaharda ağacın gövdeden itibaren 1-1,5 m dışına açılacak bir ark içerisine bant şeklinde verilmesi, azotlu gübrelerinde ilkbaharda mart ayı başında 1/2 si, mayıs ayı başında da 1/2 olmak üzere serpme şeklinde verilmesi gerekir.
Budama
Şeftali ağaçlarında iki tip budama uygulanır. Yeni dikilen fidanlarda şekil budaması yapılır. Şeftali ağaçlarına goble veya değişik doruk dallı şekil verilir. Kurak bölgelerde ortası kapalı bölgemiz için de uygun olan doruk dallı şekil verilir.
Diğer budama ise mahsule yatmış şeftali ağaçlarında uygulanan mahsul budamasıdır. Şeftalilerde meyveler buket dalları ve yıllık sürgünler üzerinde meydana gelir. Bu nedenle her yıl yeni sürgün teşekkülünün sağlanması gerektiği için sert budama uygulanır.
İyi bir budama yapabilmek için dal çeşitlerinin ve üzerinde bulunan gözlerin (çiçek gözü, odun gözü) durumu dikkate alınmalıdır. Budama esnasında çiçek ve odun gözlerini karışık şekilde taşıyan dallar bırakılmalı, yalnız çiçek gözü taşıyan dallar kesilmelidir.
Budama uygulamalarında gerekiyorsa önce kalın dal kesimi yapılmalı sonra ana dallar üzerindeki dallar seyreltilmelidir. Ana dallar üzerinde 20-25 cm ara ile çıkış yerleri ve yönleri farklı dallar bırakılmalıdır. Bırakılan dalların uzunluğu 50-60 cm den fazla ise 1/3 oranında uçları kesilmelidir. Ana dalların uçları bir yan dal üzerinde kesilmeli, uç kısmında birbirine yakın iki veya daha fazla dal bırakılmalıdır.
Seyreltme
Şeftali ağaçlarında elle ve kimyasal maddelerle olmak üzere 2 şekilde seyreltme yapılır. Bazı kimyasal maddelerle şeftali ağaçlarında seyreltmede başarılı olunmamıştır.
Elle seyreltme masraflı fakat daha emin bir yoldur.Pratik olarak seyreltme, erkenci çeşitlerde çekirdek sertleşmeye başladığı zaman, orta ve geç çeşitlerde ise haziran dökümünden sonra yapılmalıdır. Küçük meyveli çeşitlerde 8-12 cm, orta iri meyveli çeşitlerde 12-15 cm, iri meyveli çeşitlerde 15-20 cm de bir meyve dal üzerinde kalacak şekilde seyreltme yapılır.
Şeftali yetiştiriciliğini sınırlayan faktörlerin başında; düşük kış sıcaklıkları, çeşidin kış soğuklama ihtiyacı, ilkbahar geç donları ve düşük yaz sıcaklığıdır. Kış sıcaklığının -18, -20 oCye düştüğü yerlerde, gözler ve sürgünler donar.
Şeftali erken çiçek açan meyve türü olması nedeniyle ilkbahar geç donlarından çok zarar görürler. Yaz sıcaklığının düşük olduğu yerlerde, meyvelerin olgunlaşması gecikir ve meyve verimi düşer.
Toprak İsteği
Şeftali; süzek, kumlu, killi, milli, çakıllı, derin ve çabuk ısınan alüviyal toprakları sever ve toprak pHsı 6-7 arasında olması gerekir. Kumlu topraklarda yeterli sulama ve iyi gübreleme ile yetiştirilebilir.
Ağır killi topraklarda iyi sonuç vermez. Böyle toprakta vegetasyon zayıflar ağaçlar mantari hastalıklara doğal bir dayanıklılık göstermez. Yapraklarda sararma, gövde ve dallarda zamk teşekkülü görülür.
Bademe aşılı şeftaliler daha yüksek kireçli topraklara dayanıklılık gösterirken, nisbeten ağır topraklarda da erik anacı kullanılır.
YETİŞTİRME TEKNİĞİ
Çoğaltılması ve Kullanılan Anaçlar
Şeftali çeşitlerini, özelliklerini kaybetmeden tohumla üretmek mümkün değildir. Pratikte şeftaliler aşı ile üretilmektedir. Fidan üretiminde daha çok durgun göz aşısı kullanılır.
Şeftalinin çoğaltılmasında çeşitli anaçlardan yararlanılır ve ağacın ömrü de aşılı bulunduğu anaca göre değişir. Bu süre şeftali çöğürü üzerinde 30 yıl, badem anacında 25 yıl, erik üzerinde 50 yıl ve kaysı anacı üzerinde de 40 yıl olduğu kaydedilmiştir. Genellikle de şeftalinin çoğaltılmasında şeftali çöğürü kullanılmaktadır.
Bahçe Tesisi
Şeftali bahçeleri genel olarak, 1 yaşlı fidanlarla kurulur. Fidan dikimi tercihen sonbaharda yapılır. Ancak kışı soğuk geçen yerlerde ilkbahar dikimi tavsiye edilir.
Dikim derinliğinde en iyi ölçü fidanları, fidanlıktaki derinliğinden daha derin dikmektir. Pratikte aşı yerinin toprak yüzeyinde kalması ile derinlik aynıdır.
Fidanların kökleri sökülürken zedelenmemeli, koparılmamalı ve yaralanan kısımlar yara üzerinden kesilmelidir.
Gövde yüksekliği isteğe bağlı olup, bodur olarak yetiştirilecek ağaçlarda ortalama 0.70 -0.80 cm yükseklik uygundur.
Bahçe tesisinde,öteki meyvelerde olduğu gibi derin bir toprak işlemesi şarttır.Bahçede ağaçlar arasında anaca ve toprak şartlarına göre 5 x 5 m veya 6 x 6 m mesafe bırakılmalıdır.
Yıllık Bakım İşleri
Toprak İşleme
Sonbahar, erken ilkbahar, ilkbahar sonu ve bazende yaz mevsimi içinde olmak üzere bir yılda 4 sürüm yapılır. Ağaç dipleri belle işlenir. Ucuz olması nedeniyle yaz aylarında yapılması gereken toprak işlemesi yerine ot biçme uygulanabilir.
Sulama
Sert çekirdekli meyveler arasında en fazla suya ihtiyaç duyan şeftalidir. Meyvelerde çekirdek teşekkülünden sonra suya ihtiyaç vardır. Su ihtiyacı ise iklim ve toprak özelliklerine göre farklılık gösterirler. Bölgemizde yağışlar bittikten sonra sulama başlar ve 8-12 günlük aralarla ekim ayına kadar devam eder. Meyve hasadından önceki sulamalar meyvelerin irileşmesini, renklerin parlaklaşmasını sağlar.
Gübreleme
Şeftali bahçelerinde ürün yolu ile topraktan alınan besin maddelerinin tekrar toprağa verilmesi gerekir. Verilecek gübre miktarının yaprak ve toprak analizleri ile belirlenerek uygulanması en doğru yoldur.
Şeftali bahçeleri kurulurken bir temel gübreleme yapılır. Şeftali bahçelerinde iyi bir gübreleme ahır gübresi veya yeşil gübreye ilaveten ticaret gübrelerinin verilmesi ile olur. Üç yılda bir dekara 1,5-2,5 ton hesabıyla ahır gübresi veya ekonomik olmadığı hallerde her yıl yeşil gübre verilerek toprağın organik madde içeriği artırılmalıdır.
Suni gübrelerden her yıl ağaç başına her ağacın yaşı için 100 gr. hesabı ile (Örneğin: 5 yaşındaki ağaca 500 gr) verilmesi faydalı olur.
Fosforlu gübreler sonbaharda ağacın gövdeden itibaren 1-1,5 m dışına açılacak bir ark içerisine bant şeklinde verilmesi, azotlu gübrelerinde ilkbaharda mart ayı başında 1/2 si, mayıs ayı başında da 1/2 olmak üzere serpme şeklinde verilmesi gerekir.
Budama
Şeftali ağaçlarında iki tip budama uygulanır. Yeni dikilen fidanlarda şekil budaması yapılır. Şeftali ağaçlarına goble veya değişik doruk dallı şekil verilir. Kurak bölgelerde ortası kapalı bölgemiz için de uygun olan doruk dallı şekil verilir.
Diğer budama ise mahsule yatmış şeftali ağaçlarında uygulanan mahsul budamasıdır. Şeftalilerde meyveler buket dalları ve yıllık sürgünler üzerinde meydana gelir. Bu nedenle her yıl yeni sürgün teşekkülünün sağlanması gerektiği için sert budama uygulanır.
İyi bir budama yapabilmek için dal çeşitlerinin ve üzerinde bulunan gözlerin (çiçek gözü, odun gözü) durumu dikkate alınmalıdır. Budama esnasında çiçek ve odun gözlerini karışık şekilde taşıyan dallar bırakılmalı, yalnız çiçek gözü taşıyan dallar kesilmelidir.
Budama uygulamalarında gerekiyorsa önce kalın dal kesimi yapılmalı sonra ana dallar üzerindeki dallar seyreltilmelidir. Ana dallar üzerinde 20-25 cm ara ile çıkış yerleri ve yönleri farklı dallar bırakılmalıdır. Bırakılan dalların uzunluğu 50-60 cm den fazla ise 1/3 oranında uçları kesilmelidir. Ana dalların uçları bir yan dal üzerinde kesilmeli, uç kısmında birbirine yakın iki veya daha fazla dal bırakılmalıdır.
Seyreltme
Şeftali ağaçlarında elle ve kimyasal maddelerle olmak üzere 2 şekilde seyreltme yapılır. Bazı kimyasal maddelerle şeftali ağaçlarında seyreltmede başarılı olunmamıştır.
Elle seyreltme masraflı fakat daha emin bir yoldur.Pratik olarak seyreltme, erkenci çeşitlerde çekirdek sertleşmeye başladığı zaman, orta ve geç çeşitlerde ise haziran dökümünden sonra yapılmalıdır. Küçük meyveli çeşitlerde 8-12 cm, orta iri meyveli çeşitlerde 12-15 cm, iri meyveli çeşitlerde 15-20 cm de bir meyve dal üzerinde kalacak şekilde seyreltme yapılır.