Hünnap Fidanı İri Meyveli Ziziphus jujuba, 60-80 cm, Saksıda

Dünyada olduğu gibi Türkiye'de de çok sayıda tıbbi bitki değişik amaçlarla kullanılmaktadır. Bu bitkilerin bir kısmı halk arasında asırlardan beri kullanıla gelmiş bitkilerdir. Bu bitkilerin kullanım alanları oldukça geniştir. Tıbbi bitkilerin kullanım alanlarını; başta baharat olmak üzere ilaç sanayi, meşrubat, parfüm, kozmetik endüstrisi, diş macunu, çiklet, sabun, şekerleme yapımında, şifalı ve dinlendirici çay imalatı şeklinde sınıflandırmak mümkündür.

Son yıllarda tıbbi bitkilerin öneminin artmasının diğer bir nedeni de hastalık yapan

mikroorganizmaların sentetik maddelere dayanıklı yeni ırklar geliútirmesidir. Tıbbi

bitkilerden yapılan preparatlar çok yönlü etkiye sahip olduklarından yeni ırklara karşı etkili bulunmaktadır. Bu nedenle, tekrar bitkisel preparatlara dönülmeye başlanmıştır.

İç ve dış piyasada değerlendirilen bitki türlerinin önemli bir kısmı genellikle floradan

(doğadaki bitki varlığı) toplanmaktadır. Ancak son zamanlarda, bu bitkilerin tarımına olan

ilgide artış olmuştur. Ayrıca, bazı türlerin evlerde saksıda yetiştirilmesine, hobi bahçelerinde ve peyzaj alanlarında da yer verilmesine başlanmıştır.

Tarihle ilgili erişilebilen yazılı kaynaklarda ilk insanların çeşitli hastalıkların tedavisi için

bitkilerden yararlandıkları belirtilmektedir. Elbette bu kullanım biçimi etken madde olan

sekonder üründen çok, bitkinin kendisine veya değişik yollarla elde edilen özütlerine

dayanmaktadır. Bugün bile dünya nüfusunun çoğunluğu için bitkiler ilaçların hammaddesi

olarak değerlendirilmektedir.

TIBBİ VE AROMATÜK BİTKİLERİN TARİHÇESİ

Hastalıklar ve bunların tedavileri üzerine gerçek ve bilimsel bilgiye sahip olmayan antik

dönem insanları ellerindeki imkanlar ve üretebildikleri teorileri ile bu sorunlara çözüm

bulmaya çalışmışlardır. Çok eski çağlarda tıp, modern dünyada olduğu gibi kesin ve katı

sınırları olmayan bir meslekti. Sürekli artan arkeolojik bulgular gün ışığına çıktıkça, özellikle Roma dönemine ait tıbbi araçlar, tapınaklardaki adak materyalleri, ilaç tarifleri, duvar resimleri ve diğerleri bu dönemin tıbbına ait daha belirgin bir resim ortaya çıkarmaktadır. Ancak yine de antik tıp literatürü ile arkeolojik bulgular arasındaki mesafenin kapanması zor gözükmektedir. Bitkiler insanların hayatı için vazgeçilmez canlılardır. Besin, yakacak ve giyecek elde etmede insanlar bitkilerden büyük ölçüde yararlanmışlardır. Bitkilerin, hastalıkların tedavisi amacıyla kullanımlarının nasıl başladığı tam olarak bilinmese de, binlerce yıl boyunca biriken deneyimlerin giderek bir halk tıbbına dönüşmüş olduğu kesindir.

Doğanın her zaman kendi dili vardır ve insanlarla bu dil aracılığıyla konuşur. Mevsimler, gece gündüz döngüsü, gelgit olayları bu dilin sadece birkaç hecesidir. insan bunu okumaya nezaman başladı bilinmez ama doğa hep insana fısıldamaya devam etmiştir. Ancak insan, bu dili sezgisi ve zekasıyla çözebildiği ölçüde doğadan şifa bulacaktır.

Eski uygarlıkların deneyimlerinden köken alan çağımız eczacılığının temelleri yüzyıllar boyuolgunlaşmış ve modern bilim ve teknolojinin geliştirilmesi ile günümüzdeki şeklini almıştır.Fakat geçmişte olduğu gibi bugün de bu tür doğal kaynakların kullanımına devam

edilmektedir. Doğanın sunduğu bu şifa kaynakları, insanoğlu onları yok etmediği sürece

hizmet etmeye devam edecektir.

TIBBİ VE AROMATİK BİTKİLERİN KULLANILIŞ BİÇİMLERİ

Tıbbi ve aromatik bitkilerin kullanılan kısımları; yaprak, çiçek, tohum, kök, kabuk vb. gibi

organlardır ve bunların,. içlerindeki etkili bileşikler nedeniyle hastalıkları tedavi ettikleri

ispatlanmıştır. Bu etkili bileşiklerin miktarları bitkilerin belirli devrelerinde en yüksek düzeye erişmektedir. Her bir bitkide içindeki etkin maddenin en yüksek olduğu bir dönem vardır ve araştırmalar bitkilerin özel bir toplanma zaman bulunduğunu göstermektedir. Toplanan bitkilerin bozulmasını önlemek için uygun şartlarda kurutulması gereklidir. Kurutulmuş bitki kısımlarının tedavi etkisinin süresi genellikle bir yıl kadardır, uygun şartlarda saklanırsa bu süre uzayabilir.

Toplama

Genelde elle toplama yapılmakla birlikte, tarımını yapan ülkelerde özel tarım ekipmanlarıyla toplama işlemi yapılmaktadır. Toplama zamanları bitkinin toplanacak kısmına göre değişmektedir.

Buna göre;

Yapraklar: Bitki çiçek açtığı zaman,

Çiçekler: Tamamen açılmadan evvel yada tomurcuk halinde,

Toprak altı kısımlar: Bitkinin toprak üstü kısımları kuruduktan sonra,

Kabuklar: Bitki yapraklarını döktükten sonra,

Meyve ve tohumlar: Özel kayıtlar yoksa olgunlaştıktan sonra toplanmalıdır.

Yaprak, çiçek ve otlar hiçbir zaman yağmurlu bir günde veya üzerinde çiğ veya nem varken toplanmamalıdır. Kabuklar ise yağmurlu günden sonra toplanmalıdır.

Kurutma

Taze materyal çok kısa zamanda bozulur. Bu sebeple en kısa zamanda kurutma işlemi

yapılmalıdır. Kurutma esnasında, materyal içeriğindeki nemin %75’ini kaybeder. Kurutma

için seçilecek yol, kurutulacak materyalin cinsine ve taşıdığı etkin maddelerin durumuna göre belirlenir. Ancak, enzimlerin en etkili olduğu ısının 35-50 ºC arasında bulunduğunu göz önüne alınarak, kurutma esnasında materyalin bu ısıda çok kısa bir süre kalmasına özellikle dikkat edilmelidir. Kurutma bu derecenin altına veya üstüne çıkılmadan yapılmalı ve özellikle açık havada ve gölgede yapılan kurutma tercih edilmelidir.

Güneşte kurutma: Yeşil bitki kısımları için bu yöntem kullanılabilir, ancak çiçek için uygun

değildir. Çünkü güneş çiçeklerin rengini soldurur. Etkin maddelerin azalmasına neden olur.

Gölgede kurutma: Yeşil bitki ksımları üzeri kapalı ve yanları açık çardak, sundurma veya

hangarlar içinde kurutulması yöntemidir ve malzemenin doğrudan güneşle temas etmeden açık havada kurutulması esasına dayanır. Malzeme demetler halinde asılır veya çok ince bir tabaka halinde yere veya kurutma rafları üzerine serilir. Küflenmeyi önlemek ve kurutmayı hızlandırmak için ise sık sık alt üst edilir.

Cam mekan içinde kurutma: Kurutma ısısı yeterince yüksek olmadığı yerlerde cam sera gibi bir mekanda demetler halinde yada raf sistemlerinde çok ince serilerek kurutma işlemi yapılır. Camekan içerisine yerleştirilen bir aspiratörle içerideki nem dışarı atılırsa çok daha kaliteli bitki materyali elde edilir.

Sıcak hava ile kurutma: Masraflı olmasına karşılık çok kaliteli kurutulmuş bitki kısımları elde edilir. Kurutulacak malzemenin miktar ve cinsine göre; kurutma dolabı (küçük miktarların kurutulmasında), kurutma odası (çok malzemenin kurutulmasında) ve kurutma tüneli (büyük miktarlardaki malzemenin kurutulmasında) yöntemlerinden biri seçilir.

Saklama

Kurutulmuş olan materyalin özelliklerini kaybetmeden korunabilmesi için bazı şartlara

uyulması zorunludur. Saklama sırasında bozulmaya neden olan faktörler rutubet, sıcaklık ve ışıktır. Bunun için kuru materyalin serin, kuru ve karanlık bir yerde saklanmaları gerekir. Kese kağıdı, bez torba, karton kutu, teneke kutu veya cam kavanozlarda saklanabilir. Plastik kap, torba materyal saklamak için uygun değildir.

TIBBİ AROMATİK BİTKİLERİN KULLANIM ALANLARI

Tarla Tarımında Kullanımı

Tıbbi ve aromatik bitkiler açısından ülkemiz önemli gen merkezlerinden birisidir. Bu

bitkilerin büyük çoğunluğu kültüre alınmamıştır ve çok büyük oranda doğadan toplama

şeklinde temin edilmektedir. Toplama yoluyla temin ve bilinçsiz tarım uygulamaları, endemik ve kaybolma tehlikesiyle karşı karşıya olan türlerin üzerindeki baskıyı arttırmaktadır. Bu ise, büyük çoğunluğu endemik olan ve yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan bitki türlerinin devamlılığını tehlikeye sokmaktadır. Bununla birlikte, tıbbi, aromatik ve doğal kaynak niteliğindeki bitkilerden ekonomik öneme sahip olan türlerin bazılarının (Kekik, Adaçayı, Anason) geniş alanlarda üretimi yapılmaktadır.

Bahçe ve peyzaj alanlarında kullanımı

1. Yer örtücü olarak kullanımı

Kısa boylu ve yüksek derecede basılmaya ve susuzluğa dayanıklı ayrıca, her türlü toprakta yetişebilen ve kış şartlarına dayanıklı bazı Kekik (Thymus spp.) çeşitlerinden çim alanlarında, yer örtücü olarak kullanılmaktadır.

2. Çim alanda kullanımı

Tıbbi aromatik bitkilerin fideleri çim alanlarında gruplar halinde veya çalı halinde, çalımsı

yapıda olanlar ise tek olarak dikilebilirler. Kekik (Origanum spp.), Melisa (Melissa

officinalis), Lavanta (Lavandula spp.), Biberiye (Rosmarinus officinalis), Defne (Laurus

nobilis), Mersin (Myrtus communis) gibi türler bu amaçla kullanılabilir

3. Saksı içinde kullanımı

Günlük yaşantımızda, şehrin koşturmacası, iş stresi ve birçok nedenle bir avuç toprağın,

yeşilin ve sessizliğin olduğu huzur dolu mekanlara, parklara, bahçelere ya da varsa şehir

dışınndaki evlerimize gitmek isteriz. Balkonları ve mini bahçeleri işlevsel bir şekilde

kullanarak tıbbi ve aromatik bitkiler bahçesi haline dönüştürmek elimizdedir. Balkon ya da teras bahçeciliği ülkemizde yaygın olmamakla birlikte, yurtdışında oldukça yaygındır. Ancak, Türkiye’de de son yıllarda bu düzenlemeler rağbet görmeye başlamıştır. Kekik (Origanum spp., Thymus spp.), Oğulotu (Melissa officinalis), Lavanta (Lavandula spp.), Biberiye (Rosmarinus officinalis), Nane (Mentha spp.), Reyhan-Fesleğen (Ocimum basilicum), Sarısabır (Aloe vera) vb. gibi türler bu amaçla saksı içinde çok rahatlıkla yetiştirilebilir. Böylece yetiştirilen bitkilerden süs bitkisi olarak faydalanmanın yanı sıra, baharat olarak ve çay olarak da yararlanılabilir.

4. Erozyon kontrolünde kullanımı

Kuraklık nedeniyle ağaçsız bölgelerde bozkır ya da step formasyonu, geçis bölgelerinde ise bozkır ormanları oluşur. Bu alanlarda tıbbi değeri olan Geven (Astragalus spp.), Kapari (Capparis spp.) gibi türler kullanılabilir.

5. Park ve kahçelerde, eğimli alanlarda kullanımı

Park ve bahçelerde süs bitkisi özelliği olan tıbbi ve aromatik bitki türleri tercih edilmektedir. Bu amaçla kullanılabilecek bitkiler arasında; Hayıt (Vitex agnus castus), Oğulotu (Melissa officinalis), Lavanta (Lavandula spp.), Biberiye (Rosmarinus officinalis), Defne (Laurus nobilis), Mersin (Myrtus communis), Sarısabır (Aloe vera) ilk akla gelen türlerdir. Ayrıca,parkalarda ve bahçelerde, topoğrafik yapısı oldukça dik eğimli alanlarda yine tıbbi ve aromatik bitkilerden yararlanmak mümkündür. Dik eğimli alanlarda Kapari (Capparis spp.), Nane (Mentha spp.), Kekik (Thymus spp. Origanum spp.) gibi türlerden faydalanılabilir.

6. Gölge ve yarı gölge alanlarda ve ağaç altlarında kullanımı

Kekik, Defne, Nane  gibi türler bu amaçla kullanılabilecek türlerdendir.

7. Bordür, Parter ve Kaya Bahçelerinde Kullanımı

Çiçekleri, aromatik etkileri ve özellikle de bitkisel formları nedeniyle Kekik (Origanum spp., Thymus spp.), Oğulotu (Melissa officinalis), Lavanta (Lavandula spp.), Biberiye (Rosmarinus officinalis), Nane (Mentha spp.), Reyhan-Fesleğen (Ocimum basilicum) türlerini bordür ve parter alanlarında, Sarısabır (Aloe vera), Geven (Astragalus spp.), Kapari (Capparis spp.), Kekik (Origanum spp., Thymus spp.) gibi türleri ise kaya bahçelerinde kullanmak mümkündür.

TIBBİ VE AROMATİK BİTKİLERİN İKLİM İSTEKLERİ

Işık Faktörü : Işık yeşil bitkiler için mutlak gerekli bir ekolojik faktördür. Her türün çimlenebilmesi, çiçeklenmesi ve olgunlaşması için belirli gün uzunluğuna ve ışık şiddetine ihtiyaç vardır. Tıbbi ve aromatik bitkilerde ışığın özellikle tıbbi içeriğe ve etken madde oluşumu üzerine etkisi vardır. Akdeniz Bölgesi pek çok tıbbi ve aromatik bitkinin merkezi olduğundan, bu bölge orijinal türlerde, türlere göre değişmekle birlikte, genel olarak ışığın etken madde miktarını arttırıcı etkisi olduğu tespit edilmiştir.

Sıcaklık Faktörü: Sıcaklık ışık gibi bitkiler için çok önemlidir ve tüm gelişme evrelerinde oldukça etkilidir. Tıbbi ve aromatik bitkiler de etken madde kalitesi üzerinde oldukça etkilidir. Sıcaklığın etkileme oranı ışık ve su faktörlerine bağlı olup, türlerin sıcaklık istekleri türden türe değişkenlik gösterir.

Su Faktörü: Bitki büyümesinde diğer faktörlerin yanında, su da önemli rol oynar. Tıbbi ve aromatik bitkiler, diğer bitkilerde olduğu gibi farklı su isteklerine sahiptir. Ancak Akdeniz Bölgesi orjinli bitkiler genelde çok sulu alanlardan ziyade nemli alanları tercih ederler.

Karbondioksit Faktörü: Havanın karbondioksit miktarı bitkinin fizyolojisi için önemlidir. Tıbbi ve aromatik bitkilerin kirli, tozlu alanlarda yetiştirilmesi, içeriğini ve etken madde miktarını olumsuz etkilemektedir. Özellikle yaprak veya çiçekleri için kullanılan bitkiler, bu tür ortamlardan daha çok zarar görür.

Rüzgar Faktörü: Rüzgar, tıbbi ve aromatik bitkilerde zararlı olabilir. Devamlı rüzgar alan yerlerde toprak çabuk kuruduğu için bu bitkilerin yetiştirilmesi oldukça zordur. Çünkü soğuk ve rüzgar bitkilerin ölmesine neden olabilir. Rüzgardan korunan yerlerde, daha çok yüksek boylu ve  toprak üstü organları hasat edilen bitkiler tercih edilmelidir.
Hünnap Fidanı Hakkında
Giderek popülerliği artan bir ağaç olarak dikkatleri çekmektedir. Gerek sarı renkli çiçekleri gerekse meyvesi ile ön plana çıkmayı başarmış olan hünnap fidanı hakkında merak edilenleri sizin için bir araya topladık.
Hünnap fidanı ne zaman dikilir? Hünnapın faydaları nelerdir? Nasıl yetiştiriciliği yapılır? Benzeri soruların cevaplarına buradan rahatlıkla ulaşabilirsiniz.
Genel Olarak Hünnap
Mayıs ayı başı itibariyle çiçekleri açan ve çoğunlukla 3 metreden daha uzun bir boya ulaşabilen bir ağaçtır. Sert çekirdeği ve kırmızı renkli kabuğu olan ve görünüş olarak taflanı andıran meyvelere sahiptir.
Ülkemizde farklı isimlerle bilinmesine rağmen genellikle Hünnap veya ünnap olarak anılmaktadır. Sıcak iklim bitkisi olduğu için ülkemizin her yerinde yetiştiriciliği yapılmaz. İlk olarak dünyaya Suriye bölgesinden yayıldığı düşünülmektedir. Her ne kadar kültüre alınmış Hünnap ağacı yetiştiriciliği yapılıyor olsa da doğada yabani olarak hünnap ağaçlarının da yaygın olarak bulunduğunu söyleyebiliriz. Hünnap fidanı kalın sert, esmer bir gövdeye sahiptir. Kültüre alınmış türlerinde bu esmerlik bir nebze olsa da açık tonlara sahip olabilir.
Hünnap Fidanı Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır
Günümüzde Hünnap ağacı mevsim isteği söz konusu olduğunda çok sıcak yazlara ihtiyaç duyduğunu söyleyebiliriz. Ülkemizde özellikle Karadeniz ve Marmara bölgesinde bu sebeple yetiştirilmesi tavsiye edilmez.
Hünnap ağacı pek çok alanda yaşamaya devam etmesine rağmen kaliteli meyve vermesi tamamen iklim isteği ile doğru orantılı olacaktır.
Genel Anlamda Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır
İklim, rüzgar, yükselti konusunda adapte olması kolay bir ağaçtır. Yalnız meyve verimi konusunda doğrudan güneş isteği, sıcak bölgede yetişmesini zorunlu hale getirir. Çok yüksek boya ulaşabildiği için saksı içinde yetiştiriciliği pek yapılmaz.
Uluslararası bonsai yarışmalarında yaşlı Hünnap ağaçları da defalarca kez derece almıştır. Yalnız yine de kapalı mekan içerisinde ve büyük saksılarda yetiştiriciliği pek tavsiye edilmez.
Hünnap Ağacının Faydaları
Işık ve sıcak isteği karşılandıktan sonra bakımı zor bir ağaç değildir. Meyvesinin tanınmaya devam etmesi ile birlikte yetiştiriciliğine olan talepte artmaya devam etmektedir. Adresimizde en kaliteli Hünnap ağacı fidanı seçeneklerine rahatlıkla ulaşabilirsiniz.
Neden Hünnap Ağacı Almalı
Faydalarından dolayı, bakımının zahmet olmasından dolayı Hünnap ağacından destek alınmaktadır. Meyvesinin idrar söktürücü olması ve balgama karşı yumuşatıcı etkiye sahip olmasından dolayı tercih edilir. Son dönemlerde kabız edici özelliği olduğunun ortaya çıkması ile birlikte hünnap meyvesinin çok yoğun kullanılmaması gerektiği ortaya çıkmıştır.
Kolesterole Karşı Etkisi
Son zamanlarda üç haftalık aralıklı tüketim yapılması durumunda kolesterole karşı da oldukça önemli etkileri olduğu kanıtlanmıştır.
Mide rahatsızlıkları, akciğer sorunları ve kolesterol için Hünnap yaprağının çay olarak tüketildiği de bilinmektedir.
Hünnap Tüketimi Hakkında
Bahar aylarının müjdecisi güzel kokulu yaprakları için bile pek çok yerde yetiştiriciliği yapılabilir. Özellikle meyvesinin renginden dolayı çok sık iğde meyvesi ile karıştırıldığının da altını çizmek gerekmektedir.
Bu karışıklığa meyvesinin renginin dışında bazı bölgelerde hünnaba çiğde denmesi de yol açar.
HünnapMeyvesi Besin Değeri
Kalori bakımından oldukça başarılı bir meyvesi vardır. 100 kalori almak için bile 8 tane Hünnap tüketmeniz gerekir ki, hacimsel olarak düşünüldüğü zaman bunun oldukça yüksek bir rakam olduğu söylenebilir.
Son zamanlarda yapılan araştırmalar Hünnap içeriğinde bulunan bazı uçucu maddeler ve vitaminlerin kansere karşı etkin olarak kullanılabileceğini gözler önüne sermiştir.
Yine yapılan araştırmalar neticesinde 8 adet Hünnap tüketerek günlük potasyum ihtiyacının yaklaşık yüzde onluk kısmını karşılayabilirsiniz.
Lif içeriği bakımından zengin olması nedeniyle bağırsak sorunlarına karşı da Hünnaptan destek alınabilir.