Torflu Orkide Toprağı, 10 Litre

Orkide Saksı Değişimi

Orkideler için saksı harcı çam kabukları, osmunda yosunu (eğrelti otu), hindistan cevizi lifleri (cocopeat), sphagnum yosunu, perlit, odun kömürü kırıkları gibi kolay bozulmayan, havadar malzemelerden oluşur. Bahçe toprağı gibi klasik toprak karışımları içermez, bazı karışımlarda az da olsa bataklık torfu (peat moss) kullanılmaktadır.  Her bitki için kullanılacak saksı harcı farklılık gösterebilir, bazı orkide yetiştiricileri bitkinin o güne kadar yaşadığı saksı harcının en uygun saksı harcı olduğunu ve aynı karışımın hazırlanması gerektiğini tavsiye etmektedir. Ancak orkidenin bulunduğu yer, köklerdeki gelişim ve saksı büyüklüğü gibi değişen etkilere uygun saksı harcı seçimi yapılması daha uygundur.

Bitki kökleri inceyse nem ihtiyacını karşılamak amacıyla saksı harcı ince tanelerden oluşturulmuş karışım, bitki kökleri kalınsa daha fazla havalanma ihtiyacı duyacaklarından iri taneli saksı harcı tercih edilmelidir. Burada bir diğer belirleyici etken sulama sıklığıdır. Orkideler saksının yapısına göre veya bulunduğu ortamın nemine göre sulama ihtiyacı değişebilir, Sık sulama yapılıyorsa iri taneli, az sulama yapılıyorsa nemi korumak amacıyla ince taneli karışımlar tercih edilmelidir. Asıl olan bitkinin rahatıdır hangi karışımın uygun olduğunu bitki kendi gösterecektir.

Saksı harcını ister kendiniz hazırlayın ister hazır satın alın saksı harcı kullanılmadan önce yeterli neme sahip olmalıdır. Bunun için saksı değişimi yapmadan önce harç sıcak suda bir gün bekletilerek suyu emmesi sağlanır. Daha sonra harç süzülüp, yıkanıp tozundan arındırıldıktan sonra gölge bir yere dinlenmeye alınır. Hafif nemli, ıslak sünger kıvamına gelince kullanıma geçilebilir.

Saksı Seçimi
Genç bitkiler gelişimini sürdürdükleri için saksı boyutu büyütülebilir ancak yaşlı bitkiler için çoğunlukla gerek yoktur. Orkideler nadiren bulundukları saksıdan daha büyük saksılara ihtiyaç duyarlar bunun için saksı değişiminde aynı saksı büyüklüğü tercih edilmelidir. Eğer kök gelişimi büyük saksıya geçmeyi gerektiriyorsa 2 yıllık gelişimi düşünerek uygun saksı büyüklüğüne geçilebilir. Saksı seçiminde son yıllarda şeffaf saksılar tercih edilmektedir. Bunun sebebi şeffaf saksıların bazı avantajlar sunmasıdır. İçi gözüktüğünden köklerin gelişimi izlenebilmekte, zararlı böcek olup olmadığı ve sulama ihtiyaçları gözle kontrol edilebilmektedir. Aynı zamanda orkide kökleri klorofil içermekte, yapraklar gibi fotosentez yapmaktadır. Bu sebeple köklerin güneş ışınlarını görmesi bitki gelişimi için gereklidir.

Hazırlık
Saksı değişimi yapılmadan bir iki gün önce normal gübreleme programına uygun gübreleme yapılarak bol suyla sulanır. Sulama bitkiyi daha dinç tutar ve saksı harcının köklerden kolay ayrılmasına yardımcı olur. Makas ve bıçak alkole veya çamaşır suyuna batırılarak dezenfekte edilir. Dezenfeksiyon bitkilerin hastalıklarını bir birlerine taşımasına engel olur. Aynı saksı kullanılacaksa %10 luk çamaşır suyu ve fırça yardımıyla temizlenip durulandıktan sonra kullanılmalıdır.
 
Saksı değişimi
1. Adım Saksıyı ters çevrip bir elle bitkiyi tutarken diğer el yardımıyla silkeleme yaparak bitkiyi saksıdan ayırın. Genelde ayırma işlemi kolaydır ancak zorlanma olursa bıçak yardımıyla köklerin saksıdan ayrılması sağlanır.
2. Adım Bitki saksıdan ayrıldıktan sonra köklerin içine yerleşmiş saksı harcını tamamen temizlemeye çalışın. Çoğu zaman bitki köklerini sallayarak substratı ayırmak mümkündür, ancak kök yumağı içinde kalan substratı temizlemek kolay değildir bunun için suya tutarak temizleme yapmaya çalışmak işlemi kolaylaştıracaktır.
3. Adım Çürümüş kökleri makas yardımıyla kesip temizleyin. Tabanda çürümüş kökler fazlaysa ve temizlemeyle kök azalıyorsa büyük saksıya geçmeye gerek yoktur aynı boyutta saksıyla devam edilir. Kök yumağı canlı ve büyümeye devam ediyorsa bir boy büyük saksıya geçilmelidir.
4.Adım Saksı tabanına direnajı artırmak için seramik kırıkları veya köpük koyulmalıdır. Yayvan saksılar için bunu yapmaya gerek yoktur.
5.Adım Yeni sürgünlerın ve yaprakların saksı harcından aşağıda kalmamasına özen göstererek bitkiyi saksının ortasına yerleştirin ve saksı harcını yanlardan doldurun.
6. Adım Parmağınızla harcı bitki köklerine doğru ittirin ve saksıyı sertçe yere vurarak saksı harcının köklerin arasına yerleşmesini sağlayın. Daha sonra tahta sopa yardımıyla saksı harcını yerleştirmeye devam edin. Bu esanada köklerin korunması için azami dikkat gösterin.

Not: Yanlara doğru büyüyen orkide (sympodial) türleri yaşlı yapraklar saksı kenarına yakın olacak şekil de yerleştirilmelidir. Büyüme genç sürgünler yönünde olacağı için orkide ilerde saksı merkezine yerleşecektir. Dikine büyüyen orkide türleri (Monopodial) ise tam saksı merkezine yerleştirilmelidir.

Saksı Değişim Sonrası Bakım
Saksı değişimi yapıldıktan sonra bitki gölge ve serin bir yere yerleştirilip zaman zaman su püskürtülerek nem ihtiyacı giderilmeli 5-6 gün sulama yapılmamalıdır. 3-4 hafta sonra gübreli su verilebilir.