Orkide Toprağı 3 Lt.

ORKİDE TOPRAĞI NEDİR

Orkide toprağı olarak tarif edilmesine karşın karasal orkideler dışında hiçbir orkide türünde sıradan saksı toprağı veya bahçe toprağı kullanılmaz. Orkide toprağından kasıt orkideler için özel olarak hazırlanan saksı karışımlarıdır. Genel olarak saksı harcında odun kömürü kırıntıları, eğrelti otu, perlit, pomza, ağaç kabukları, strafor köpükler gibi çeşitli malzemeler kullanılır.

Odun kömürü;  Mangal kömürü kırıntıları hafif ve su tutma kapasitleri olan bir materyaldir. Orkide köklerine serpilmek suretiyle anti bakteriyel olarak kullanılır. Ayrıca toksik maddeleri bağlama özelliği vardır.

Hindistan cevizi lifleri (Coco peat);  Hindistan cevizi kabuklarından elde edilir. Kuru ağırlığının 8-9 katı su tutma kapasitesine sahiptir. Ağaç kabuklarından daha geç bozunan hava geçirgenliği yüksek organik bir malzeme. Kullanılmadan önce tuz içeriğinin giderildiğinden emin olunmalıdır.

Ezilmiş Şişe Mantarı; Çok hafif ve hava geçirgenliği yüksek bir malzemedir. Kolay bozunmaz. Epifitik orkideler için kullanılır.

Kompost; Organik atıkların kontrollü şartlarda bakterilerce ayrıştırılması sonucu oluşan malzeme. Bünyesinde bol miktarda humus bulundurur. Dengeli bir besleme sağladığından tercih edilir. Yalnızca karasal orkideler için kullanılır.

Pomza; Volkanik faliyetler sonucu oluşan bir tür camsı kaya. Hiç bozunmayan hava geçirgenliği yüksek su tutma kapasitesi iyi bir malzemedir.

Perlit; Hafif, bol gözenekli, iyi su tutan ve hiç bozunmayan bir malzeme. Orkide fideleri ve epifitik orkideler için kullanılır.

Ağaç Kabuğu; Yavaş ayrışan havadar bir malzemedir. Duruma göre çeşitli boyutlarda kullanılır.

Starfor Köpük; Saksı altlarında drenaj artırıcı olarak kullanılır. Bozunmaz çok hafiftir. Su ve besinleri tutmadığı için yalnız başına kullanılmaz.

Orkide bitkisinin yetiştirilmesi, bakımı ve sulanması:
Yılın belirli gününde sararmış veya çürümüş yaprakları makas yardımıyla budanmalıdır.
Doğrudan güneş ışığı istemeyen bu bitki diğer ışıklardan da yararlanabilir.
Kış ya da yaz ayı fark etmeksizin oda sıcaklığına sahip bir yerde bakılmalıdır.
Hava akımlarından kolay etkilenen orkide bitkisini bu etkiden korumak için önlemler alınmalıdır.
Her bitki gibi zamanla topraktaki vitamin ve mineralleri tüketen bitkiye yılda en az bir ya da iki kere vitamin ve mineral desteği sağlanmalıdır.
Saksı değişimi genellikle sıcak ayların başlangıcı olan mayısta yapılmalıdır.
Orkide bulunduğu yerde başka cisimlere temasta bulunmamalıdır.
Bulunursa orkide de lekelenmeler olabilir.
Orkide bitkisini yetiştirmede en önemli kural kış aylarında oda sıcaklığının15 °C nin altında olmaması gerektiğidir.
Orkidelerin sevmediği basık mekanlarda bitkinin bulunmamasına dikkat edilmelidir.

Orkide Saksı Değişimi

Diğer bitkiler gibi orkideler de zaman zaman saksı değişimine ihtiyaç duyarlar. Saksı değişimine karar vermek için bitkinin ve saksı harcının durumunu göz önünde bulundurmak gerekir. Genel olarak 2-3 yılda bir saksı değişim ihtiyacı doğar ancak bu süre kesin bir kural değildir. Eğer saksı harcının tuzlandığı düşünülüyorsa, saksıda kahverengileşmiş ölü kökler varsa ve bitki kökleri aşırı çoğalıp saksıdan dışarı çıkıyorsa saksı değişim ihtiyacı var demektir. Saksı değiştirmekteki amaç substrat yenilemektir bunun dışında sık sık orkide saksısı değiştirmek gereksizdir.

Saksı değişimi ne zaman yapılmalıdır:

Saksı değişimi için en uygun zaman türlere göre farklılık gösterebilir ancak genel olarak çiçeklenmeden hemen sonra herhangi bir tarihte veya ilkbahar mevsiminde büyüme evresi başladığında yapılabilir.

Orkide Saksı Değişimi

Orkideler için saksı harcı çam kabukları, osmunda yosunu (eğrelti otu), hindistan cevizi lifleri (cocopeat), sphagnum yosunu, perlit, odun kömürü kırıkları gibi kolay bozulmayan, havadar malzemelerden oluşur. Bahçe toprağı gibi klasik toprak karışımları içermez, bazı karışımlarda az da olsa bataklık torfu (peat moss) kullanılmaktadır.  Her bitki için kullanılacak saksı harcı farklılık gösterebilir, bazı orkide yetiştiricileri bitkinin o güne kadar yaşadığı saksı harcının en uygun saksı harcı olduğunu ve aynı karışımın hazırlanması gerektiğini tavsiye etmektedir. Ancak orkidenin bulunduğu yer, köklerdeki gelişim ve saksı büyüklüğü gibi değişen etkilere uygun saksı harcı seçimi yapılması daha uygundur.

Bitki kökleri inceyse nem ihtiyacını karşılamak amacıyla saksı harcı ince tanelerden oluşturulmuş karışım, bitki kökleri kalınsa daha fazla havalanma ihtiyacı duyacaklarından iri taneli saksı harcı tercih edilmelidir. Burada bir diğer belirleyici etken sulama sıklığıdır. Orkideler saksının yapısına göre veya bulunduğu ortamın nemine göre sulama ihtiyacı değişebilir, Sık sulama yapılıyorsa iri taneli, az sulama yapılıyorsa nemi korumak amacıyla ince taneli karışımlar tercih edilmelidir. Asıl olan bitkinin rahatıdır hangi karışımın uygun olduğunu bitki kendi gösterecektir.

Saksı harcını ister kendiniz hazırlayın ister hazır satın alın saksı harcı kullanılmadan önce yeterli neme sahip olmalıdır. Bunun için saksı değişimi yapmadan önce harç sıcak suda bir gün bekletilerek suyu emmesi sağlanır. Daha sonra harç süzülüp, yıkanıp tozundan arındırıldıktan sonra gölge bir yere dinlenmeye alınır. Hafif nemli, ıslak sünger kıvamına gelince kullanıma geçilebilir.

Saksı Seçimi
Genç bitkiler gelişimini sürdürdükleri için saksı boyutu büyütülebilir ancak yaşlı bitkiler için çoğunlukla gerek yoktur. Orkideler nadiren bulundukları saksıdan daha büyük saksılara ihtiyaç duyarlar bunun için saksı değişiminde aynı saksı büyüklüğü tercih edilmelidir. Eğer kök gelişimi büyük saksıya geçmeyi gerektiriyorsa 2 yıllık gelişimi düşünerek uygun saksı büyüklüğüne geçilebilir. Saksı seçiminde son yıllarda şeffaf saksılar tercih edilmektedir. Bunun sebebi şeffaf saksıların bazı avantajlar sunmasıdır. İçi gözüktüğünden köklerin gelişimi izlenebilmekte, zararlı böcek olup olmadığı ve sulama ihtiyaçları gözle kontrol edilebilmektedir. Aynı zamanda orkide kökleri klorofil içermekte, yapraklar gibi fotosentez yapmaktadır. Bu sebeple köklerin güneş ışınlarını görmesi bitki gelişimi için gereklidir.

Hazırlık
Saksı değişimi yapılmadan bir iki gün önce normal gübreleme programına uygun gübreleme yapılarak bol suyla sulanır. Sulama bitkiyi daha dinç tutar ve saksı harcının köklerden kolay ayrılmasına yardımcı olur. Makas ve bıçak alkole veya çamaşır suyuna batırılarak dezenfekte edilir. Dezenfeksiyon bitkilerin hastalıklarını bir birlerine taşımasına engel olur. Aynı saksı kullanılacaksa %10 luk çamaşır suyu ve fırça yardımıyla temizlenip durulandıktan sonra kullanılmalıdır.
 
Saksı değişimi
1. Adım Saksıyı ters çevrip bir elle bitkiyi tutarken diğer el yardımıyla silkeleme yaparak bitkiyi saksıdan ayırın. Genelde ayırma işlemi kolaydır ancak zorlanma olursa bıçak yardımıyla köklerin saksıdan ayrılması sağlanır.
2. Adım Bitki saksıdan ayrıldıktan sonra köklerin içine yerleşmiş saksı harcını tamamen temizlemeye çalışın. Çoğu zaman bitki köklerini sallayarak substratı ayırmak mümkündür, ancak kök yumağı içinde kalan substratı temizlemek kolay değildir bunun için suya tutarak temizleme yapmaya çalışmak işlemi kolaylaştıracaktır.
3. Adım Çürümüş kökleri makas yardımıyla kesip temizleyin. Tabanda çürümüş kökler fazlaysa ve temizlemeyle kök azalıyorsa büyük saksıya geçmeye gerek yoktur aynı boyutta saksıyla devam edilir. Kök yumağı canlı ve büyümeye devam ediyorsa bir boy büyük saksıya geçilmelidir.
4.Adım Saksı tabanına direnajı artırmak için seramik kırıkları veya köpük koyulmalıdır. Yayvan saksılar için bunu yapmaya gerek yoktur.
5.Adım Yeni sürgünlerın ve yaprakların saksı harcından aşağıda kalmamasına özen göstererek bitkiyi saksının ortasına yerleştirin ve saksı harcını yanlardan doldurun.
6. Adım Parmağınızla harcı bitki köklerine doğru ittirin ve saksıyı sertçe yere vurarak saksı harcının köklerin arasına yerleşmesini sağlayın. Daha sonra tahta sopa yardımıyla saksı harcını yerleştirmeye devam edin. Bu esanada köklerin korunması için azami dikkat gösterin.

Not: Yanlara doğru büyüyen orkide (sympodial) türleri yaşlı yapraklar saksı kenarına yakın olacak şekil de yerleştirilmelidir. Büyüme genç sürgünler yönünde olacağı için orkide ilerde saksı merkezine yerleşecektir. Dikine büyüyen orkide türleri (Monopodial) ise tam saksı merkezine yerleştirilmelidir.

Saksı Değişim Sonrası Bakım
Saksı değişimi yapıldıktan sonra bitki gölge ve serin bir yere yerleştirilip zaman zaman su püskürtülerek nem ihtiyacı giderilmeli 5-6 gün sulama yapılmamalıdır. 3-4 hafta sonra gübreli su verilebilir.
 
 

Orkide bitkisinin yetiştirilmesi, bakımı ve sulanmasında püf noktalar:
 
Sararmış, çürümüş ve kurumuş yapraklar ve dallar budanmalıdır,
Aşırı sıcak ve direkt güneş ışığına maruz kalmamalıdır,
Hava akımından koruyunuz,
Kaloriferden ve ısıtıcılardan uzak bir yere koyunuz,
Orkidelerde saksı değişimi her yıl mutlaka yapılmalıdır.
Bu uygulama bol çiçek açmalarını sağlayacaktır,
Orkide bulunduğu yerde başka bitkilerle temasta bulunmamalıdır.
Bulunursa orkidede lekelenmeler olabilir
Orkide bitkisini yetiştirmede en önemli kural kış aylarında oda sıcaklığının 15 °C’nin altında olmaması gerektiğidir.
Orkidenizin tomurcukları sararıp düşüyor ise orkideniz üşüyor demektir. Diğer bir nedeni ise yüksek klorlu sudur.
Orkide çiçeklerini döktükten sonra dalı asla kurumadan kesilmemelidir.
Çiçeklerin açması bitince orkideler beş ay dinlenmek ister.
Bu dönemde sulamalar arasında birkaç gün kuru bırakın.
 
Sulamada dikkat edilmesi gereken hususlar;
 
Haftada 1 defa klorsuz, dinlenmiş su ile düzenli sulanmalıdır.
Kışın daha az, yazın biraz daha fazla sulanmalıdır,
Klorlu su orkide köklerinin gözeneklerini kapatarak çiçeğe yeterli miktarda su ve besin gitmesini önler,
Su toprağın her kısmına ulaştırılmalıdır,
Bitkiyi sularken kullanılan kap her sulamada aynı ölçüde, sulamalar aynı günde ve aynı miktarlarda sularla yapılmalıdır,
Orkide de çok büyük bir değişim görülmediği sürece sulamada kullanılan kap, ölçü ve su miktarı değiştirilmemelidir,
Sulama sonrası saksı dibinde su bırakmayınız.
 

Orkide Bitkisinin Çoğaltılması:

Orkidenin çoğaltılması bitkinin köklerinden ayırma yöntemiyle olabilir.Bitkinin kökünden çıkarak üst kısımlara uzanan ince kısımlar bitkiye benzeyen yeni bitkiler oluşturur
Bu yeni bitkileri alıp başka saksılara dikerek yeni orkideler oluşturabilirsiniz.