İKLİM İSTEKLERİ
Armut fidanı bir ılıman iklim meyvesidir. Kis soğuklarına karşı elma fidanına nazaran daha az dayanıklıdır. Armut fidanları bol güneşli ve yazları sıcak yerlerden hoşlanır. Çiçeklenmesi elma fidanından 7-10 gün kadar erken olduğundan ilkbahar donlarına daha çok maruz kalabilir. Bu sebeple armut bahçeleri, don tehlikesi olmayan yerlerde kurulmalıdır. Armut yetiştiriciliği sınırlayan en önemli faktörlerden birisi de kis soğuklama ihtiyacıdır. Armut fidanlarında kış soğuklama ihtiyacı yani 7,2°C altinda geçen süre yaklasik 1200 saattir. Bu ihtiyaç giderilmezse çiçeklenme geç ve düzensiz olur. Siddetli olursa yaprak gözleri sürmez, ağaç çıplak kalir.
TOPRAK İSTEKLERİ
Armut fidanı toprak bakımından fazla seçici değildir. Bununla beraber toprak ne kadar derin, geçirgen, sıcak ve besin maddelerince zengin olursa ağaçların gelişmeleri de o kadar iyi ve verimleri de o nispette yüksek olur. Çok kuru, az derin ve tasli topraklarda yetisen armut fidanlarının meyveleri biçimsiz ve fazla kumlu olur. Ağır ve nemli topraklarda yetiştirilen sofralık
armut fidanlarının etleri kaba ve tatları yayvan olur. Bol verimli ağaçlar ve yüksek kaliteli meyveler elde edebilmek için
armut fidanı derin, geçirgen, sıcak, iyi drene edilmiş, tınlı topraklarda en iyi şekilde yetişir.
ANAÇLAR
Armut fidanın da , yetistigi
toprakta ve elde edilecek agaçlarin büyüklügüne göre baslica iki türlü anaç kullanilir. En çok kullanılan anaç armut çöğürleridir. Bunlar büyük ağaçlar yapar ve derin toprak ister. Bodur ağaç elde etmek için armut fidanı , ayva fidanı anaci üzerine asilanir. Bu takdirde daha az derinlikteki topraklara dikilebilir. Ancak ayva fidanı anacı kıs soguklarina armut fidanı çöğürü kadar dayanmaz. Ayva fidanı anacı fazla kireçli toprakları sevmez. Daha çok sulamaya ihtiyaç gösterir. Bazı armut çeşitleri ayva fidanı anaci ile uyusmazlar. Bunu önlemek için ayva fidanı ile uyusan Beurre Hardy gibi çesitler ara anaci olarak kullanilmalidir.
ÇEŞİTLER
Armut çeşitleri kısmen veya tamamen kendine kısırdırlar. Yani tek başına yeterli miktarda ürün vermezler. Bu sebeple emniyetli ve bol ürün almak için birbirini dölleyen ve ayni zamanda çiçek açan çesitler bir arada dikilmelidir. Bahçe kurarken tozlayicilar çesitli sekilde yerlestirilebilir. Bahçede tek çesit tozlayiciyi en aza indirmek için her dördüncü sirada her dördüncü agaç tozlayici olarak dikilebilir. Bu sekilde agaçlarin % 6si tozlayici olur. Birden fazla çesit için degisik yerlestirme sekilleri önerilebilir. Esit miktarda siralar ya da 4 sirali 1 sira gibi. Azami ve her yil devamli ürün alabilmek için tozlayici miktari % 20-50 olmalidir. En iyisi tozlayici da ticari degeri olan bir çesitse, esit miktarlarda dikilmelidir.
Sadece tozlayici da yetmemektedir. Iyi bir tozlanmanin temini için bahçede ari bulundurmak gerekir. Diger meyve türlerinden farkli olarak armut çiçekleri seker orani düsük olan az miktarda nektar üretir. Bu sebeple armut bahçelerinde daha çok tozlayici çesit ve ari bulundurulmalidir. Genel olarak 4-5 dekara kuvvetli bir ari kolonisi uygundur. Kovanlar, çiçeklerin % 15-20sinin açtigi zaman bahçeye konulmali, taç yapraklarinin dökülmesinden sonra ve ilaçlama baslamadan önce kaldirilmalidir.
Hasat olum tarihlerine göre erkenciden geçe dogru üretimi öngörülen çesitler, temmuz basindan eylül sonuna kadar yaklasik olarak on gün ara ile toplanabilmektedir.
Bu çesitler şunlardır:
ARMUT FİDANI AKÇA: Ülkemizde üretimi öngörülen armut çesitlerinin en erkencisi Akça dır. Yıllara göre temmuzun ilk haftasında toplanır. Ağaçları kuvvetli büyür. Meyveleri küçük, sulu ve az kumludur. Yeme olumunda sarimtirak açik yesildir.
ARMUT FİDANI BAHRİ BEY : Temmuzun ikinci haftasinda toplanir. Agaçlari kuvvetli büyür. Meyveleri küçük, sulu, az kumlu tatlidir. Günes gören yüzü bazen kirmizidir.
WILDER: Temmuzun 2-3 haftasinda toplanir. Agaçlari kuvvetli büyür. Meyvesi orta irilikte olup, tereyag tipinde, az sulu, günes gören yüzü kirmizidir. Marmara bölgesi için tavsiye edilir.
ARMUT FİDANI COSCIA : Temmuz sonunda toplanir. Agaçlari kuvvetli büyür. Meyveleri orta irilikte, kabugu kalin, sulu, tatli, çok az kumludur. Yeme olumunda açik saridir.
ARMUT FİDANI SANTA MARIA: Temmuz sonu-agustos basinda toplanir. Agaçlari orta kuvvetle büyür. Meyveleri iri, sulu, tatlimsi, günes gören yüzü bazen açik kirmizidir. Yeme olumunda çok açik saridir.
ARMUT FİDANI WILLIAMS: Dünyada en iyi armut olarak bilinen ve yurdumuza en erken gelen yabanci bir çesittir. Hamdi Sükkari ve Frenk Armudu diye bilinir. Agustosun 3. haftasinda toplanir. Agaçlari orta kuvvette büyür. Meyveleri orta iri, tereyag tipinde, çok sulu tatli ve güzel aromalidir. Yeme olumunda sari renklidir.
ARMUT FİDANI ABBE FETEL: Eylülün ilk haftasinda toplanir. Agaçlari zayif gelisir. Meyvesi iri ve uzun boyunludur. Tereyag tipinde, çok sulu, tatli, kismen pasli, yeme olumunda saridir.
ARMUT FİDANI DOYENNE du COMICE: Eylülün ilk yarisinda toplanir. Agaçlari kuvvetlice büyür. Meyveleri iri-çok iri, tereyag tipinde, çok sulu ve güzel aromalidir. Yeme olumunda koyu saridir.
ARMUT FİDANI ANKARA: Özellikle Orta Anadoluda yaygin, en önemli kislik yerli çesidimizdir. Yalovada eylülün 2. haftasinda toplanir. Agaçlari kuvvetli büyür. Meyveleri orta irilikte, tereyag tipinde, sulu, tatli, güzel aromali, yeme olumunda sarimtirak açik yesildir.
KÜLTÜREL İŞLEMLER
Armut bahçelerindeki toprak işleme; açık, örtülü veya yarı örtülü olarak yapılabilir. Açık toprak işlemede; değişik alet ve makinalarla tüm yıl boyunca bahçede yabancı ot çıkışına müsaade edilmez. Sürekli toprak işleme olayı vardır yağışı fazla olan ve meyilli arazilerde uygulanması tavsiye edilmez. Örtülü toprak işlemede ise bahçede herhangi bir toprak işlemesi söz konusu değildir. Sadece aşırı boylanmış olan otlar biçilir veya özellikle ağaç altlarında yabancı ot ilaçları ile düzenli bir mücadele yapılır. Yarı örtülü veya geçici örtülü toprak işlemede ise bahçede toprak işlemenin uygun olduğu ilkbahar ve yaz aylarında işleme yapılır. Sonbahar ve kış aylarında ise bir kez toprak işleme yapılır veya hiç yapılmaz. Anaç olarak ayva veya bodur gelişen diğer klonların kullanıldığı armut bahçelerinde eğer toprak işlemesi yapılıyor ise mutlaka yüzeysel (10 – 15 cm) olmalıdır. Özellikle genç bahçelerde yabancı ot ilacı kullanırken dikkatli olunmalı ve ağaç gövdeleri ilacın etkisinden korunmalıdır. Aksi takdirde genç ağaçların gelişmesi bundan olumsuz etkilenir. Ağaç sürgün ve yapraklarında cüceleşme, alt bölümlerdeki meyvelerde aşırı pas, sonucunda da çürüme meydana gelir.
Tüm meyve bahçelerinde olduğu gibi armut bahçelerinde de dengeli ve düzenli bir gübreleme yapmak için mutlaka her yıl toprak ve üç yılda bir yaprak analizleri yapılmalıdır. Yapılan analizlerin sonucuna göre de bahçenin gübre ihtiyacı belirlenmelidir. Verilecek olan kimyasal gübreler ağaçların taç iz düşümü içersine ama asla gövdeye ve köklere temas etmeyecek şekilde uygulanmalıdır. Bitkinin daha fazla ihtiyacı olan makro elementler hemen hemen her yıl mikro elementler ise ihtiyaca göre verilmelidir. Armutlarda demir ve bor noksanlıklarına sık rastlanmaktadır.
Armut yetiştiriciliğinde budama olayına fidanın alınması ile başlanır. Bu nedenle ağaçlara verilmesi düşünülen terbiye sistemleri; anacın ve çeşidin büyüme gücüne, şekline seçilen bahçe yerinin yöney ve toprak tipine, çeşidin meyve iriliğine uygulanacak olan kültürel işlemlere vb. kriterler dikkate alınarak ilk önce belirlenmelidir. Armut ağaçlarının genelinde hakim olan dikine büyüme eğilimi nedeniyle dike yakın olan budama şekillerinin verilmesi ve uygulaması daha kolaydır. Özellikle son yıllarda artan sık dikim nedeniyle bu tip sistemler daha da önem kazanmıştır. Bahçelerde en fazla uygulanan sistemlerden bazıları; doruk dallı, değişik doruk dallı, palmet, kordon (duvar sistemi)vb. olarak verilebilir.
HASAT VE VERİM
Armut meyveleri yeme ve hasat olumu olmak üzere iki farklı dönemde hasat edilirler. Erkenci veya yazlık çeşitler yeme olumunda hasat edilip doğrudan pazara sunulurlar. Güzlük ve kışlık çeşitler ise hasat olumunda ağaçtan toplanırlar ve belirli sürelerle olgunlaştırma odasında bekletilerek yeme olumuna getirilirler. Bu çeşitlerin gönderileceği pazarlar uzak ise bu süreler taşıma esnasında da geçirilebilir.
Hastalık ve Zararlılar
Armut&nb